آیا مادربورد برای بازی مهم است؟ | تفاوت مادربورد گیمینگ و مادربورد معمولی

پرسشی که در عنوان این نوشتار مطرح شده از مهم‌ترین پرسش‌ها نزد هر کسی‌ست که به‌دنبال بستن سیستم گیمینگ است. گیمرهایی که می‌خواهند سیستم اختصاصی برای گیمینگ تهیه کنند، پس از انتخاب CPU و GPU و منبع تغذیه و رم، پرسشی که در ذهن‌شان سر بلند می‌کند این است که آیا واقعاً مادربورد برای بازی مهم است؟ یعنی تفاوت خواهد کرد اگر مادربورد X را نسبت به مادربورد Y انتخاب کنیم؟ این پرسش‌ها را در ادامه‌ی این نوشتار بررسی خواهیم کرد.

مادربورد چگونه برای بازی مهم است؟

تا حد زیادی می‌توان گفت که مادربورد برای قدرت سیستم گیمینگ اهمیت دارد، اما اهمیت و تأثیر مادربورد مستقیم نیست بلکه غیرمستقیم است. به‌عنوان مثال، نمی‌توان توقع داشت که مثلاً پردازنده‌ی Core i7-11700K روی مادربورد گران‌قیمتZ590  عملکردی قوی‌تر از زمانی داشته باشد که روی مادربورد اقتصادی H570  نصب است، اما چنان‌که گفته شد مادربورد می‌تواند غیرمستقیم روی کل سیستم تأثیرگذار باشد. در واقع هر چه باشد، قطعات سیستم روی مادربورد نصب می‌شوند و از همان ابتدا و بدون هیچ بحثی تقریباً مشخص است که مادربورد می‌تواند برای سیستم مهم باشد، اما چگونه؟ بحث‌های زیر می‌توانند نشان دهند که چگونه مادربورد در کلیت سیستم تأثیرگذار است:

1- تعیین مسیرهای PCIE

یکی از موارد اصلی‌ای که مادربوردی معمولی را از مادربوردی درجه‌یک متمایز می‌سازد، تعداد مسیرهای PCle است. در واقع هر چه مسیرهای PCle بیشتر باشند، مادربورد قابلیت گسترش بیشتری در اسلات‌های PCle، SATA و M.2 دارد. البته که تعداد کل مسیرهای PCle سیستم نه صرفاً به مادربورد بلکه به پردازنده هم وابسته است، اما بی‌شک مادربورد نقش اصلی را در تعداد خطوط PCle تعیین می‌کند. جدول زیر نشان می‌دهد که مادربوردهای مختلف چه تفاوتی از لحاظ تعداد مسیرهای PCle دارند.

خلاصه آن‌که مادربورد هرچه مسیرهای PCle بیشتری داشته باشد امکان متصل‌کردن دستگاه‌های بیشتری را روی سیستم فراهم می‌کند.

2- VRMS بالاتر و اورکلاکینگ بالاتر

کیفیت VRMها و طراحی فاز قدرت آن‌ها از دیگر ویژگی‌های مهم مادربورد گیمینگ است و در واقع از مهم‌ترین تفاوت‌های مادربورد گیمینگ با مادربورد معمولی محسوب می‌شود. VRMs مخففvoltage regulator modules به‌معنی ماژول‌های تنظیم‌کننده‌ی ولتاژ است. این‌ها اجزای الکتریکی کوچک اما مهمی اند که وظیفه‌ی اصلی‌شان ارائه‌ی توان پایدار و ثابت به CPU است. این ماژول‌ها برای اورکلاکرها اهمیت دارند چراکه با افزایش ولتاژ CPU برای افزایش سرعت آن، باید مطمئن بود که VRMها قدرت کافی برای تثبیت ولتاژ بالاتر را دارا هستند. مادربورد گیمینگ نه‌تنها VRMهای بیشتری نسبت به مادربورد معمولی دارد، دارای VRMهای قدرتمندتری است.

مقدار VRMهایی که یک مادربورد دارا است را می‌توانید در قسمت Power Design Phase در مشخصات مادربورد ببینید و معمولاً با ارقام 6+1, 8+2, 14+2 مشخص می‌شود. یکی از این ارقام به VRMهای CPU و دیگری به VRMهای RAM مربوط است. رقم بزرگ‌تر مربوط به VRMهای CPU است.

3- ورژن PCle

در بالا گفتم که یکی از ویژگی‌های مادربورد گیمینگ این است که معمولاً تعداد خطوط یا مسیرهای PCle در آن بیشتر از مادربورد معمولی است، اما مورد دیگری که به تفاوت مادربورد گیمینگ و معمولی مربوط می‌شود ورژن PCle است. در واقع نوع مادربورد تعیین می‌کند که ورژن PCle سیستم چه باشد و همین از طریق کارت گرافیک روی کلیت بازی‌تان تأثیرگذار است. نسخه‌ یا ورژن PCle سیستم اهمیت زیادی دارد، چراکه تقریباً هر نسل جدیدترِ PCle، نرخ توان یا سرعت هر مسیر PCle را دوبرابر می‌کند. جدول زیر ورژن PCle و نرخ توان مربوط به آن را برای مسیرهای مختلف PCle نشان می‌دهد:

افزون بر نوع کارت گرافیک، ورژن PCle در کل تأثیری مستقیم روی دستگاه‌هایی که می‌توانید روی سیستم نصب کنید می‌گذارد. به‌عنوان مثال، اگر مادربوردی استفاده کنید که با استاندارد جدیدتر v4.0 سازگاری داشته باشد، می‌توانید درایوهای SSD نسل 4 NVMe را نصب کنید که می‌توانند به سرعت 5000 مگابایت بر ثانیه – در مقایسه با 3500 مگابایت بر ثانیه‌ی نسل 3 – برسند! اما جای انکار نیست که مزیت واقعی مادربورد گیمینگ از لحاظ ورژن PCle برای گیمرها این است که امکان نصب GPU سطح بالا را فراهم می‌کند.

در همین راستا، وب‌سایت PudgetSystem.com مطالعه‌ای انجام داد که در طی آن از دو کارت گرافیک سطح‌بالای NVIDIA Titan RTX با PCle 3.0 و NVIDIA RTX 3090 با PCle 4.0 روی اسلات‌های مطابق با PCIe v1.0, v2.0, v3.0 and v4.0 استفاده کرد.

تصویر زیر عملکرد این دو کارت گرافیک در ورژن‌های مختلف PCle را نشان می‌دهد:

چنان‌که می‌بینید، بین نسل جدیدترِ PCle و عملکرد بهتر هر کارت گرافیک رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. در واقع هر دو کارت گرافیک بهترین عملکردشان را روی PCle 4.0 داشته‌اند. همین مسئله تا حدی پاسخ پرسش اصلی‌مان را در خود دارد و نشان می‌دهد که مادربورد برای بازی مهم است و نمی‌توان از هر مادربوردی برای سیستم استفاده کرد. البته ناگفته نماند که این تفاوت PCle 4.0 و PCle 3.0 بیشتر برای کارت‌های گرافیک جدید و قدرتمند است، وگرنه قدیمی‌ها و حتی کارت‌های گرافیک متوسط با PCle 3.0 هم به‌خوبی عمل می‌کنند.

در حال حاضر، صرفاً جدیدترین مادربوردها از PCle v4.0 پشتیبانی می‌کنند. این مادربوردها برای AMD شامل AMD X570 و AMD B550 و برای اینتل شامل B560، Z590 و H570 می‌شوند.

4- پشتیبانی از SLI یا CROSSFIRE

برای آن‌ها که علاقه دارند با SLI یا CROSSFIRE سیستمی با چند GPU بسازند، مادربورد اهمیت زیادی پیدا می‌کند، چراکه اغلب مادربوردها از چند GPU پشتیبانی نمی‌کنند و از این رو آن‌ها که می‌خواهند سیستمی با GPU دوگانه ببندند، باید به‌دنبال مادربوردهایی خاص از جمله سری X از مادربوردهای AMD و سری Z از مادربوردهای Intel باشند.

سخن پایانی

از آن‌چه که گفتیم می‌توان نتیجه گرفت که اگر راضی به عملکرد پایه‌ی یک CPU هستید و همچنین نمی‌خواهید از کارت گرافیک‌های رده‌بالا استفاده کنید، تا حد زیادی مادربورد معمولی کارتان را راه می‌اندازد، اما اگر اهل اورکلاک برای CPU هستید و همچنین می‌خواهید از کارت‌های گرافیک رده‌بالا و گاه حتی دو GPU استفاده کنید، نوع مادربورد اهمیت پیدا می‌کند.

در آخر از شما دعوت می‌کنم اگر به‌دنبال خرید مادربورد گیمینگ برای سیستم‌تان هستید، سری به کاتالوگ مادربوردهای فروشگاه آنلاین دراگون شاپ بزنید و با توجه به نوع سیستم‌تان و البته بودجه‌ای که در دست دارید، بهترین مادربورد را انتخاب کنید و به‌صورت اینترنتی سفارش دهید تا در سریع‌ترین زمان به دست‌تان برسد:

مادربوردهای دراگون شاپ

همچنین بخوانید: راهنمای اسمبل سیستم گیمینگ

منبع: pcguide101